1964 yılında Prof. Oktay Aslanapa tarafından Yenişehirkapı mevkiindeki zeytinlikte bulunan hamam âtıl vaziyette duruyor.
Hamam, 13. asırda Orhan Gazi tarafından şehre giriş hazırlığı yapan ordusu için yaptırıldı. Kilise kalıntılarının üzerine inşa edildiği düşünülen hamam, surların dışında yer alıyor.
Orhan Gazi İmâret Camii ve Külliye’sinin güneydoğusunda ortaya çıkartılan hamamın zeminindeki geniş blok mermer taşlar dikkat çekiyor.
Tarihî hamamda ayrıca su deposu, külhan ve cehennemlik denilen bölümler de bulunuyor.
Bütün bu güzelliklerine rağmen hamam restore edilmeyi bekliyor. Zeytinliklerin arasında tel örgülerle çevrilmesine rağmen kapısı açık olan hamam, madde bağımlıları ve alkol kullananların mekânı oldu.
İçerisinin belli bölümlerinde ateş yakılan, koltuk konan ve halılar serilen hamamın hâli içler açısı durumda. Ayrıca hamamın içi ve kazı yapılan bölümler mezbeleliğe dönüşmüş. Kimliği meçhûl kişi veya kişiler tarafından çöp atılan hamamın durumu görenlerin içini acıtıyor.
Sanat tarihçisi Doğan Özgün Kolaç, "Burada sadece hamam değil cami gibi yapılar da var. Bu hamam 13. yüzyılda yapıldı. İznik’in uzun süre süren fethinde Orhan Gazi’nin ordusunun konaklaması, sosyal ihtiyaçlarının karşılanması, askerlerin bakımı için bu hamam yaptırılmış. Tek kubbeli. 1964 yılında Prof. Dr. Oktay Aslanapa tarafından yaptırılan kazılar sonucunda mimarî planı ortaya çıkarılıyor. Şu anda harabe bir şekilde gün yüzüne çıkmayı, onarılmayı ve restore edilmeyi bekliyor. İçerisinde ateş yakılmış, kubbenin içerisinde halı serilmiş ve koltuklar atılmış durumda. Burası bir ardiye gibi kullanılmış. Büyük ihtimâlle evsiz olan insanların kalmış. Ateş yakılıp, içki içilen bir yer hâline gelmiş. İznik gibi dünya çapında tanınan bir yer için bu manzara hiç hoş değil. İnşallah en kısa zamanda buraya bir el atılıp, hak ettiği yere ulaşır" dedi.
