Türk parasının kıymetini korumaya yönelik mevzuatta düzenlemeye gidildi. Hazine ve Maliye Bakanlığının konuya ilişkin Tebliği Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar'da Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile Türkiye'de yerleşik kişilerin dövize endeksli gayrimenkul, menkul, iş, hizmet sözleşmeleri yapmasının önüne geçen ve mevcuttaki sözleşmelerin Türk lirasına çevrilmesine ilişkin esaslar belirlendi. Türkiye'de yerleşik kişiler, gayrimenkulleri satış, kiralama ve yurt dışındakiler hariç iş sözleşmelerinden doğan ödemeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli kararlaştıramayacak. Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin taraf oldukları hizmet sözleşmeleri, ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimlerle döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri, Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışında gerçekleştirecekleri faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri ve kendi aralarında akdedecekleri, Türkiye'de başlayıp yurt dışında sonlanan ve yurt dışında başlayıp Türkiye'de sonlanan elektronik haberleşmeyle ilgili hizmet sözleşmeleri dışında kalan danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dahil hizmet sözleşmeleri, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli yapılamayacak.
Bilişim teknolojileri de istisna kapsamında
Türkiye'de yerleşik kişiler, kendi aralarında akdedecekleri, gemilerin inşası, tamiri ve bakımı dışında kalan eser sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli yapamayacak. Bu kişilerin kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dahil taşıt satış ve kiralama sözleşmeleri dışında kalan menkul satış ve kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli yapılabilecek. Kişiler, bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleriyle donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli kararlaştırabilecek.
Finansal kiralama sözleşmeleri döviz cinsinde olabilecek
Gemilere ilişkin finansal kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli gerçekleştirilebilecek. Finansal kiralama sözleşmelerine ilişkin bedellerin döviz cinsinden kararlaştırılması mümkün olacak. Türkiye ile vatandaşlık bağı bulunmayan, ülkede yerleşik kişilerin taraf olduğu iş sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli kararlaştırılabilecek. Kamu kurum ve kuruluşlarıyla Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli yapılabilecek. Kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözleşmeler ve milletlerarası antlaşmaların ifası kapsamında olmak kaydıyla, yüklenicilerin üçüncü taraflarla akdedeceği gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli kararlaştırabilecek. Hazine ve Maliye Bakanlığının Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirdiği işlemlerle de bankaların taraf olduğu sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli kararlaştırılması mümkün olacak. Sermaye Piyasası Kanunu ile bu kanuna dayalı yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası araçlarının (yabancı sermaye piyasası araçları ve depo sertifikaları ile yabancı yatırım fonu payları da dahil olmak üzere) döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemlere ilişkin yükümlülükleri döviz cinsinden kararlaştırılabilecek. Yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye'de bulunan, şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketlerle serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli gerçekleştirilebilecek.
Türkiye'de yerleşik yolcu, yük veya posta taşıma faaliyetinde bulunan ticari havayolu işletmeleri, hava taşıma araçlarına, motorlarına ve bunların aksam ve parçalarına yönelik teknik bakım hizmeti veren şirketler, sivil havacılık mevzuatı kapsamında havalimanlarında yer hizmetleri yapmak üzere çalışma ruhsatı alan veya yetkilendirilen kamu ya da özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki kuruluşlarla söz konusu kuruluşların kurdukları işletme ve şirketlerle doğrudan veya dolaylı olarak sermayelerinde en az yüzde 50 hisseye sahip olduğu ortaklıkların Türkiye'de yerleşik kişilerle döviz cinsinden veya dövize endeksli bedeller içeren gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri haricindeki sözleşmeleri akdetmeleri mümkün olacak. Uluslararası piyasalarda fiyatı döviz cinsinden belirlenen kıymetli madenlere, emtiaya endekslenen ve dolaylı olarak dövize endekslenen sözleşmeler, dövize endeksli sözleşme olarak değerlendirilecek. Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışındaki, şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketlerle doğrudan ya da dolaylı sahipliklerinde bulunan şirketler Türkiye'de yerleşik sayılacak. Akdedilecek sözleşmelerde istisna kapsamına alınan, tebliğ değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilmiş bulunan sözleşmeler de anılan geçici madde hükmünden istisna sayılacak. Bu değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilmiş bulunan iş makineleri dahil taşıt kiralama sözleşmeleri anılan geçici madde hükmünden istisna sayılacak.
Bedeller TÜFE'ye göre belirlenecek
Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmesi zorunlu olacak. Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedeller iki yıllık süre için taraflarca Türk lirası olarak yeniden belirlenirken mutabakata varılamazsa, 2 Ocak 2018'den önce akdedilen sözleşmelerdeki döviz bedelinin Türk lirasına çevrilmesinde, 2 Ocak'taki Merkez Bankası efektif satış kuru esas alınacak. Taraflar anlaşırsa, farklı bedeller üzerinden de Türk lirasına geçiş yapabilecek. Yeni belirlenen bedeller, her yıl Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) artışa göre belirlenecek. Belirlenen Türk parası cinsinden kira bedeli belirtilen iki yıllık sürenin sonuna kadar geçerli olacak..