BURSA (AA) - BÜŞRA NUR ÖZCAN - Uludağ Üniversitesinde (UÜ) arıcılıkta üretimi ve verimi artırmak, koloni kayıpları ve ilaç kullanımını azaltmak amacıyla güneş enerjisiyle çalışan, kovandaki klimatolojik koşulları arılar için ideal hale getirecek 'akıllı kovan' geliştirildi.
Muhtemel hırsızlık olaylarına karşı da koruyan sistem, bazı parametre ve zehirli gazları elektronik sistemlerle ölçüp olabilecek hastalıkları önceden teşhis ediyor, kovan sahibini cep telefonuna yolladığı bildirimlerle uyarıyor.
'Akıllı kovan'ı geliştiren Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu (MYO) öğretim görevlisi Dr. Basri Kul, AA muhabirine yaptığı açıklamada, sürekli azalan arı nüfusunu artırmak, bal üretimini iyileştirmek ve arıcılığın daha bilinçli bir seviyeye taşınması amacıyla Arıcılık Geliştirme-Uygulama ve Araştırma Merkezi (AGAM) ile çalışma başlatılmasına karar verildiğini söyledi.
Bu kapsamda, mevcut kovan sistemlerinde arıların yaşamlarını olumsuz etkileyen unsurları azaltacak bir çalışma yaptıklarını anlatan Kul, 'Kış dönemindeki arı ölümlerini azaltmak, bal verimini yükseltmek, oğul arı üretimi sağlayarak, azalan arı nüfusunu artırmaya dayalı bir çalışma yapıldı. Bu çalışma, kovandaki bazı rahatsız edici etkenleri belirleyerek, bunları ortadan kaldırmak, arıların daha konforlu bir ortamda yaşamalarını sağlamak amacıyla geliştirildi.' diye konuştu.
Akıllı kovanın arılar ve arıcılar için pek çok fayda sağlayacağını ifade eden Kul, şunları kaydetti:
'Özellikle kış aylarında soğuk havalarda arılar, üşüdükleri için ısınmak, yaz aylarında da kovanı soğutmak amacıyla sürekli enerji sarf ediyor. Her iki durumda da arılar, fazla bal tüketiyor. Hem bal tüketimini normal seviyede tutmak hem de özellikle kış aylarındaki arı ölümlerini minimize etmek için ısıtma ve soğutma sistemleri yaptık. Bu, arılar için yaz-kış kliması niteliğinde bir proje. Akıllı kovan, ölen arılardan kaynaklanan zararlı gazlar, parazitler ve çeşitli saprofitlerin artması gibi etkenlerin de önüne geçiyor.'
Kul, yaz aylarında kovandaki hava akışını artırarak, oksijeni daha üst seviyelere taşıyacak, karbondioksit miktarını azaltmak için dışarıdan temiz hava alarak kovanı soğutacak şekilde bir klima mevcut olduğunu belirterek, 'Arıların çok yoğun olduğu durumlarda, kovandaki karbondioksit seviyesinin artması, zehirlenmelere yol açıyor. Kovan, bunu tespit edip zehirlenme seviyesine yaklaşıldığında kovanı havalandıracak parametre ve mekanik sistemleri de hareket ettirecek bir yapıya sahip.' dedi.
Kraliçe arıyı bile koruyor
Akıllı kovanın, kovana girip çıkan arıları sayma imkanı da sunduğunu, kraliçe arı dışarı çıktığında kuşlar tarafından yenmesini engellemek için ses ürettiğini dile getiren Kul, 'Kovanda arılar arttığında kovanın terki söz konusu olabiliyor. Bunlar da tespit edilerek koloni kaybı engellenebiliyor. Bunların hepsini cep telefonuyla takip edebiliyoruz. Kovanda acil bir ihtiyaç olduğunda sistem, yetkililere haber veriyor. Bu sayede önlem alma şansımız oluyor.' ifadelerini kullandı.
Arılara bedava enerji
AGAM Müdürü Prof. Dr. İbrahim Çakmak da akıllı kovanla güneş enerjisini kullanarak, arılara bedava enerji temin etmiş olacaklarını söyledi.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının verilerine göre, koloni başına bal veriminin ortalama 14 kilogram olduğunu belirten Çakmak, 'Bizim sahadaki çalışmalarımıza göre, koloni başına bal verimi ortalama 8-10 kilogram görünüyor. Dolayısıyla biz bu verimi artırabiliriz. En azından 50 kilograma çıkarabiliriz çünkü bir kovan, 150 kilogram bal yapabilecek potansiyele sahip. Bunun 50 kilogramı yavru beslemede kullanılsa geriye 100 kilogram bal kalıyor.' dedi.
Çakmak, arıya kendi yiyeceğini de bırakarak kovandan daha fazla bal elde etmek istediklerini vurgulayarak, şunları kaydetti:
'Hedefimiz şu anda kovan başına 50 kilogram bal alabilmek. En çok enerjinin kışın harcandığını biliyoruz çünkü arı, kovanı ısıtmak için bal tüketmek zorunda. Dolayısıyla bir kovanda 30 kilogram bal bıraktığımızda arının bunu tükettiğini gördük. Yavruyu beslemek için kullanıyor, kovanı ısıtmak için daha fazla bal harcıyor. Yani biz gerekli ısıyı ona verelim, arı ısınmak için daha az bal tüketsin. Hastalıkları önceden teşhis edeceğimiz için ilaç kullanımı da azalmış olacak.'
Ana arılar yumurtlamaya başladı
Bu aylarda Bursa'da ana arıların yumurtlamadığı bilgisini veren Çakmak, 'Burada güçlü ve zayıf kovanlar var. Güçlü kovanlarda 1 veya 2 çerçeve arısı olanlar var. Bunlar muhtemelen 1-2 hafta sonra öleceklerdi fakat şimdi bu sistemle kovanı ısıttığımız için ana arı, yumurtlamaya başladı. Ana arı bu şekilde yumurtlamaya devam ederse sürekli yumurta sayısını artırsın diye uğraşacağız. Bir taraftan da besleme yapacağız.' diye konuştu.
