Türkiye’de korona virüs salgını sonrası ekonomide yaşanan darboğaz ve gerileme karşısında en çabuk pozisyon alan, hükümet tarafından açıklanan önlem ve destek paketleri ile ilgili üyelerine güncel bilgilendirmelerde bulunup, danışmanlık hizmeti veren, yaşanan sıkıntıya karşın “işçi çıkarmayacağız” duruşuyla bu konuda öncü olan DOSABSİAD, değişen dünya düzeni ve yeni ekonomi trendlerini de üyeleriyle buluşturuyor. Dijital ortamda üyeleriyle iletişimini güçlü bir şekilde sürdüren DOSABSİAD, video konferanslarla konusunda uzman isimleri iş dünyası ile bir araya getiriyor. Geçen hafta Turan Almammadov’un Azerbaycan’dan katılımıyla, "Blockchain Teknolojisi ve Kripto Para" konusunda online seminer düzenleyen DOSABSİAD, bu kez eski FED (ABD Merkez Bankası) Ekonomisti ve Erst Bank CEO’su Erkin Şahinöz’i konuk etti. Şahinöz, DOSABSİAD üyelerine, “Yeni Ekonomi ve Dönüşüm” konulu bir video konferans verdi. Almammadov’un görüşleri ve önerileri doğrultusunda anlık yatırımlar yapan ve 24 saatte önemli ölçüde kazanç sağlayan iş insanları Erkin Şahinöz’ün de söylediklerini can kulağıyla dinledi, özellikle yatırım alanları ile ilgili söylediklerini not almayı ihmal etmedi. Katılımcı iş insanları, Ersöz’ün konferansı sırasındaki önerileri doğrultusunda yatırım yapmaktan da geri kalmadı.
Yeni yatırım alanları
Konferansın açılış konuşmasını yapan DOSABSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Nilüfer Çevikel, DOSAB’ın 5 milyar dolar ihracat gerçekleştiren, 50 bin çalışanı bulunan Türkiye’nin en önemli ihracat bölgelerinden biri olduğunu vurguladı. Bu yıl 1 Mayıs İşçi ve Emek Bayramı’nın buruk kutlandığını dile getiren Çevikel, “Çalışanlarımızın, 1 Mayıs Bayramını kutluyoruz. Fabrikalarımızın en önemli değeri çalışanlarımızdır” dedi.
Salgın sonrası oluşan ekonomik darboğaz nedeniyle pek çok firmanın bu dönemde sadece ayakta kalmayı hedeflediğinin altını çizen Çevikel, bu çerçevede bir taraftan yeni yatırım alanları ile yeni pazarları araştırdıklarını, diğer yandan da yeni teknoloji ve dijital alanda yatırım yapma konusunda çalışmalar yürüttüklerini belirtti. Programı takip eden Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi (DOSAB) Başkan Yardımcısı Eski de, konferans nedeniyle Erken Şahinöz’e teşekkür etti.
Bilgi ve deneyimlerini paylaşan Erkin Şahinöz ise salgın sonrası finansal piyasalarda henüz en kötünün yaşanmadığını, mayıs ayı içinde görülecek en kötünün ardından eylül, ekim, kasım ayları gibi toparlanma yönünde bir seyir olacağı görüşüne sahip olduğunu belirtti. Şu anda firmaların ayakta kalma, bir diğer deyişle suyun altında nefes alma mücadelesi verdiğini, çok sayıda KOBİ’nin yeterli finansman bulamadığı için kapandığını aktaran Şahinöz, firmalara düşük maliyetli kredilerden faydalanmaları önerisinde bulundu. Şahinöz, “Önümüzdeki 4 ay kritik. Ülke olarak ne yapıyoruz; Merkez Bankası, para basıyor ve bankalara getirdikleri teminatlar karşılığı bu parayı veriyor. Bunu FED de İngiltere ve Japonya da yaptı” diye konuştu.
Kendisinin IMF karşıtı bir iktisatçı olduğunu ancak Türkiye’nin önümüzdeki 4 ayı en az hasarla geçebilmek için 40-50 milyar dolarlık bir kaynağı IMF’den çekmesinin bir diğer seçenek olduğunu dile getiren Şahinöz, Türkiye’nin bu kaynağı siyasi anlamda da iyi anlaştığı Japonya’dan da bulabileceğini aktardı.
Yastık altı döviz yatırımı
Erkin Şahinöz, Türkiye için bir diğer ve kolay ulaşılabilir döviz kaynağının “yastık altı” olduğuna işaret etti. Yastık altında yatırım amaçlı yaklaşık 120 milyar dolarlık dövizin akılcı yöntemlerle ekonomiye kazandırılabileceğine işaret eden Şahinöz, “Doları olup, dolar basmayan Japonya var. Siyaseten bizi severler ve siyaseten bizi köşeye sıkıştırmadan kredi verebilirler. Ya da vatandaş var. Pazartesi çıkıp ‘döviz TL’ye dönecek’ demekle olmaz elbette. Bu kişiler dövizini satmaya gönüllü olarak ikna edilmeli. O zaman dış kaynak gelmeden vatandaşın döviziyle bu işi çözmüş oluruz” değerlendirmesinde bulundu.
Sürecin enflasyona yaklaşık 2,5 puan olumsuz katkısı olacağı görüşünü taşıdığını dile getiren Şahinöz, bu süreçte kripto para ve dijital ödeme sisteminin daha fazla ön plana çıkacağını söyledi. Salgın sonrası IMF ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlara olan güvenin dip yaptığını, Avrupa Birliği gibi ekonomik bölgelerin de değerini yitirdiğini belirten Şahinöz, yeni dönemde ülkeler arasında özel anlaşmalar olabileceğini de anlattı.
Ekonomist Şahinöz, yeni dönemde sağlık kontrolünün daha düzenli olacağını ve bunun dünyanın birinci konusu haline geleceğini dile getirerek, “Çünkü bir kişi ile başlayan salgının dünyayı nereye getirdiği ortada” dedi.
Salgının firmaları yeni önlemler almaya zorlayacağını dile getiren Şahinöz, şöyle devam etti: “Starbucks, benim sık gittiğim bir yer. Mesela her masanın altında priz var. Sadece kahve satmıyor, başka şeyler de var. Dijital cüzdanı var mesela. 150 liralık kredi alıyorum, bu krediyi eritmem 1 ayı buluyor. Bu yüzden şirket, benim paramı faizle veya başka şekilde değerlendirebiliyor. Yani Starbucks, aslında bankacılık yapıyor. Kayıtlarından ‘en son şu kahveyi içmiş, portakallı kek yemişti’ diyor ve müşteriyi tanıyor. Kişiselleşmiş kampanyanın yolu aslında bu. Müşteriyi tanımak mümkün.”
Japonya’nın dönüşümü
Konferans sırasında ABD’nin Japonya’nın Hiroşima kentine attığı atom bombasına ilişkin hikayeyi de anlatan Şahinöz, şunları söyledi: “ABD savaş uçağı, 6 Ağustos 1945 yılında sabah 08.45’te Hiroşima’ya doğru, yerden görülebilecek şekilde alçak ve 525 kilometre hızla geliyor. Radar sistemi Japon komutana haber veriyor. Japon komutan, ‘Yavaş ve alçak geliyor. Olsa olsa Japon keşif uçağıdır’ diyor ve uçaksavarlara ‘vur’ demiyor. Bu uçak 5 dakika sonra Hiroşima’yı vuruyor ve 140 bin kişi yaşamını yitiriyor. Bu süreçten sonra Japonya ‘Bir kişinin aklıyla ilerleyemeyiz’ diyor ve çapraz sorgulama ve iç denetim sistemlerine geçiyor. Yani bizim de denetim sistemini mutlaka oturtmamız lazım. 1945 yılında Japonlar ‘Bu işi zihinle aşacağız, samuray dönemi bitti’ dedi. Belki ABD’ye bu bombardımanın karşılığını 10 misliyle verebilirlerdi ama onlar zihinle mücadeleyi seçtiler ve o verimsiz adalar topluluğunu üretim merkezi haline getirdiler.”
Dünyanın en büyük ülkesinin sanıldığı gibi Çin değil, Facebook olduğuna işaret eden Şahinöz, dünyada 7,5 milyar insanın yaşadığını, yaklaşık 2,5 milyar insanın da Facebook kullanıcısı olduğunu vurguladı. Facebook’un elinde bankalardan daha fazla veri olduğunu ve çok yakın bir gelecekte kendi kripto parasını devreye sokacağının tahmin edildiğini dile getiren Şahinöz, “Facebook, özel hayatımızı hatta telefonumuzun nerede olduğunu bile biliyor. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hak getire. Sistemi aracılardan kurtaracak yeni bir sistem kuruluyor. Yeni sistem, ’büyüklerin küçükleri yuttuğu’ değil, ’iyilerin, kötü büyükleri yuttuğu’ bir dönem olacak” dedi.
İş dünyasına tavsiyeler
İş insanlarından gelen soruları da cevaplayan Erkin Şahinöz, sanayiye ve ihraca dönük değerlendirmelerde de bulundu. İş insanlarına ‘şirket bilançolarını iyi bilin ve takip edin’ önerisinde bulunan Şahinöz, yeni dönemde dijital dünyaya ve teknolojiye kolay uyum sağlayan, bu yönde yatırım yapanların rakiplerine oranla birkaç adım öne geçeceğini aktardı. Hem ülkeler hem de firmalar açısından yatırım alanlarını iyi analiz etmenin çok önemli olduğunun altını çizen Şahinöz, “Dünyayı iyi takip edin, yeni yatırım olanaklarını iyi değerlendirin” dedi.
Kripto paraya ilişkin bir öneride bulunamayacağının altını çizen Şahinöz, bir soru üzerine iş dünyasına; ihtiyaç duymasalar bile en kötü senaryoyu düşünerek, Kredi Garanti Fonu (KGF) garantili yüzde 7,5 faizli Nefes Kredisini kullanma önerisinde bulundu. Eylül ayından itibaren ekonomide normalleşme yaşanacağını tahmin ettiğini aktaran Şahinöz, iş dünyasını süreci çok iyi takip etmeye davet etti. DOSABSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Nilüfer Çevikel çok verimli geçen toplantıda dünya ve ülke ekonomisine ilişkin önemli bilgiler veren Şahinöz’e katılımı için teşekkür etti.
